ដោយ វុត្ថា
ភ្នំពេញៈ ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យ ជាការផ្ទេរហានិភ័យ ហើយវាអាស្រ័យតាមប្រភេទនៃកិច្ចសន្យានីមួយៗ។ ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ សិទ្ធិលើកម្មវត្ថុក្នុងកិច្ចសន្យាលក់ទិញ ត្រូវអនុវត្តទៅតាមគោលការណ៏ទូទៅដែលបានកំណត់ស្ដីពី ការបង្កើត ការផ្ទេរ និងការកែប្រែនូវសិទ្ធិប្រត្យក្ស ដោយការព្រមព្រៀង។
បើកម្មវត្ថុនៃកិច្ចសន្យាលក់ទិញ ជាសិទ្ធិលើទ្រព្យសម្បត្តក្រៅពីកម្មសិទ្ធិ ការផ្ទេរសិទ្ធិទាំងនោះ ត្រូវអនុវត្តទៅតាមគោលការណ៏ទូទៅ ដែលទាក់ទងនឹងការផ្ទេរសិទ្ធិនីមួយៗនោះ។ ប៉ុន្តែការផ្ទេរសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ គឺត្រូវធ្វើឡើងនៅក្រសួងដែលមានសមត្ថកិច្ច ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិត្រូវចាត់ទុកជាបានសម្រេច ចាប់ពីពេលបានចុះបញ្ជីកិច្ចសន្យានោះនៅអង្គភាពសុរិយោដី។
ចំពោះអចលវត្ថុ ការផ្ទេរសិទ្ធិរបស់អ្នកលក់ ឲ្យទៅអ្នកទិញទុកជាត្រឹមត្រូវ ហើយតតិយជនជំទាស់មិនបាន លុះត្រាតែធ្វើការចុះបញ្ជីតាមបញ្ញត្តិរបស់ច្បាប់ (មាត្រា១៣៥នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី)។ តាមបទបញ្ញត្តិនៅក្នុងមាត្រានេះ វាមិនមែនជាលក្ខខណ្ឌសុពលភាពនៃកិច្ចសន្យាលក់ទិញអចលនវត្ថុនោះទេ តែវាជាលក្ខខណ្ខតតាំងចំពោះតតិយជនតែប៉ុណ្ណោះ មានន័យថាបើគូភាគី មិនបានធ្វើការចុះបញ្ជីឲ្យត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ទេ គូភាគីមិនអាចយកសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ដែលមានចំពោះអចលនវត្ថុនោះ ទៅតតាំងចំពោះអ្នកផ្សេងទៀតបានឡើយ។ ដូចនេះដើម្បីអាចតតាំងចំពោះតតិយជនបាន គឺមានតែការចុះបញ្ជីតែមួយគត់។
តាមច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១ មាត្រា៦៥ វាក្យខ័ណ្ឌ១បានចែងថា ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិដែលតតិយជនជំទាស់លែងបាន លុះត្រាតែកិច្ចសន្យា លក់ទិញ អចលនវត្ថុនោះ ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយជាលាយល័ក្ខអក្សរ តាមទម្រង់លិខិតយថាភូត ដែលធ្វើឡើងដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ហើយត្រូវបានចុះបញ្ជីនៅក្នុងអង្គភាពសុរិយោដី។
ដូចនេះ ការទិញលក់អចលនទ្រព្យ មិនថាដី ឬផ្ទះ ចាំបាច់តម្រូវឲ្យមានការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិពីម្ចាស់អចលនទ្រព្យ ទៅកាន់អ្នកទិញដើម្បីបញ្ចៀសបញ្ហាផ្សេងៗ។ ជាការពិតថា បញ្ហាទាំងនេះអាចមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ ដែលពេលខ្លះគេចាំបាច់ត្រូវស្វែងរកអ្នកច្បាប់ ឬក៏មេធាវី ឬសារការី ជាជំនួយដើម្បីធានាឲ្យមានសុវត្ថិភាពខាងផ្លូវច្បាប់ និងពន្យល់បំភ្លឺជុំវិញចំនុចសំខាន់ៗជាមូលដ្ឋានខ្លះ ដែលប្រជាពលរដ្ឋគួរតែដឹង៕
