ដោយៈជេស៊ីកា
ភ្នំពេញៈ មានការលើកឡើងជារឿយៗថា “ប្រយ័ត្នទិញដី មិនបានដូ តែបានរឿងដាក់ខ្លួន” នេះជាការដាស់តឿនមួយ ដែលអ្នកវិនិយោគដិធ្លីគួរសិក្សាស្វែងយល់។
សិក្សាលើប្រភេទប័ណ្ណអចលនវត្ថុចំនួន៧ប្រភេទ និងនិតិវិធីពាក់ព័ន្ឋដើម្បីសុវត្ថិភាពលើការទិញលក់ដីធ្លី
លោកសៅ វ៉ារី ប្រធាននាយកដ្ឋានអភិរក្សសុរិយោដី នៃអគ្គនាយក ដ្ឋានសុរិយោដី និងភូមិសាស្ត្រនៃក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់បានមានប្រសាសន៍ថា ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិអចលនទ្រព្យឬហៅថា (ប្លង់ដី) ត្រូវបានគេបែងចែកទៅតាមប្រភេទផ្សេងៗគ្នា ក្នុងនោះមានដូចជា ទី១ ប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី ឬហៅថា ប័ណ្ណស្លាបមាន់។
ទី២ ប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ ទី៣ វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់អចលនវត្ថុ ទី៤ វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់ចំណែកឯកជន ទទី៥ វិញ្ញាបនបត្រ សម្គាល់ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិសមូហភាព ទី៦ វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់សិទ្ធិសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច និងទី៧ វិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់សិទ្ធិជួលអចិន្ត្រៃយ៍។
លោកបានបន្តថា ដើម្បីឱ្យការទិញ-លក់មានទំនុកចិត្តតាមផ្លូវច្បាប់ ម្ចាស់អចលនទ្រព្យពាក់ព័ន្ធ ពិសេសម្ចាស់ដីឯកជន ត្រូវដឹងពីការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិលើអចលនទ្រព្យជាធរមាន។ បច្ចុប្បន្នការចុះបញ្ជីផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ គឺផ្អែកលើប្រកាសអន្តរក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ2011 និងឆ្នាំ2013។
ដើម្បីឱ្យការផ្ទេរសិទ្ធិមានសុពលភាពរឹងមាំ គឺត្រូវមានការព្រមព្រៀងគ្នារវាងភាគីលក់ និងទិញជាមុនត្រូវមានសន្មិកម្មទៅតាមមរតកសាសន៍ ឬទៅតាមផ្លូវច្បាប់ ឬអនុវត្តទៅតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ឬការសម្រេចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលជាអាទិ៍។
ចំណែកគោលការណ៍ និងនីតិវិធីនៃការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ចាំបាច់ត្រូវមានការចូលរួមដឹងឮពីរដ្ឋបាលសុរិយោដីថ្នាក់រាជធានី-ខេត្ត ឬរដ្ឋបាលសុរិយោដីថ្នាក់ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ ជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចទទួលពាក្យសុំចុះបញ្ជី។ រដ្ឋបាលសុរិយោដីថ្នាក់រាជធានី-ខេត្ត ដែលអចលនវត្ថុតាំងនៅជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចចុះបញ្ជី។
ជាមួយគ្នានេះ ពាក្យសុំចុះបញ្ជី ត្រូវធ្វើជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ហើយត្រូវចុះបញ្ជីទៅតាមចំណុចដែល មាននៅក្នុងពាក្យសុំរបស់អ្នកដាក់ពាក្យសុំ ឬលិខិតផ្ទុកផ្តាក់។ លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា ពាក្យសុំចុះបញ្ជីត្រូវធ្វើឡើងរួមគ្នាដោយបុគ្គលមានសិទ្ធិចុះបញ្ជី និងបុគ្គលមានកាតព្វកិច្ចចុះបញ្ជី។ ក្នុងករណីខ្លះទៀតបុគ្គលចុះបញ្ជី អាចដាក់ពាក្យសុំតែម្នាក់ឯងបាន ការផ្ទេរសិទ្ធិដោយសារសន្តតិកម្ម (លើកលែងតែអច្ច័យទាន) ការផ្ទេរសិទ្ធិដោយការរួមបញ្ចូលគ្នានៃនីតិបុគ្គល។
ការលុបចោលចុះបញ្ជីផលភោគ ដោយសារមរណភាពរបស់ផលុបភោគភាគី សាលក្រម សាលដីកា ឬដីកាសម្រេចដែលបានចូលជាស្ថាពរឬលិខិតអនុវត្តន៍ដោយផ្អែកលើការផ្សះផ្សា ឬការទទួលស្គាល់នូវការទាមទារដែលលិខិតអនុវត្តទាំងនោះ បង្គាប់ឱ្យមាននីតិវិធីនៃការចុះបញ្ជី។ ពាក្យសុំចុះបញ្ជី អាចធ្វើឡើងដោយអ្នកតំណាងក៏បាន និងអាចសុំកែតម្រូវបានក្នុងករណីបំពេញពាក្យសុំមិនបានត្រឹមត្រូវតាមការកំណត់។
ការចុះបញ្ជីដីធ្លីត្រឹមត្រូវទៅតាមផ្លូវច្បាប់ អាចជួយឱ្យយើងទទួលបានគុណសម្បត្តិ ក្នុងនោះ រួមមាន មានសិទ្ធិផ្ទេរកម្មសិទ្ធិអចលនវត្ថុ លក្ខខណ្ឌនៃការតតាំងនៃការផ្ទេរ ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពព័ត៌មានដែលបានចុះបញ្ជី ជួយផ្តល់ចំណូលថវិកាជាតិ ធានាលើសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិ ឬភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់លើអចលនវត្ថុ មូលដ្ឋានទិន្នន័យសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងដីធ្លី ពង្រឹង និងការគាំពារប្រព័ន្ធចុះបញ្ជីដីធ្លី។
ប្លង់រឹង គឺសំដៅលើប័ណ្ណ ឬប្លង់ដែលចេញដោយរដ្ឋបាល សុរិយោដី ប៉ុន្តែអ្នកខ្លះយល់ថា ប្លង់រឹងសំដៅលើកិច្ចសន្យា ឬលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនវត្ថុ (ទោះជាមិនទាន់បានចុះបញ្ជីសុរិយោដី/គ្មានប័ណ្ណ)ដែលបានបញ្ជាក់ដឹងឮពីអាជ្ញាធរឃុំ-សង្កាត់ និងក្រុង-ស្រុក -ខណ្ឌក៏ដោយ ប៉ុន្តែវាមិនមែនដូច្នោះទេ។
ចំណែកប្លង់ទន់សំដៅលើកិច្ចសន្យា ឬលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យដែលបានចុះបញ្ជីក្តី(មានប័ណ្ណ) មិនទាន់ចុះបញ្ជីក្តី(គ្មានប័ណ្ណ) ត្រឹមត្រូវបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រា លើកលែងតែការអនុគ្រោះពន្ធ ឬការលើកលែងពន្ធដែលមានកំណត់ជាក់លាក់ជាគោលការណ៍។ នេះជាការអនុវត្តផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃច្បាប់ស្តីពី ហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ2013 និងដែលបានកែប្រែដោយបទប្បញ្ញត្តិពាក់ព័ន្ធ នៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ2017។
បច្ចុប្បន្ន ការធ្វើលិខិតផ្សេងៗ ដូចជាលិខិតលក់ផ្តាច់ អំណោយផ្តាច់ កិច្ចសន្យាបញ្ចាំ ហ៊ីប៉ូតែក កិច្ចសន្យាជួលរយៈពេលវែង កិច្ចសន្យាបង្កើតសេវ-ភាព តាមការព្រមព្រៀងរបស់គូភាគី ជាសមត្ថកិច្ចរបស់មេឃុំ-ចៅសង្កាត់នៃទីតាំងអចលនវត្ថុនោះ៕
