ដោយៈ សហសេវិក
ភ្នំពេញៈ ស្របពេលកម្ពុជាកំពុងឆ្ពោះ ទៅរកការសម្រេចបានឋានៈជាប្រទេស មានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ ស្ថាប័ន រដ្ឋាភិបាល កំពុងត្រៀមខ្លួនដើម្បីផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដែលជំរុញដោយបច្ចេកវិទ្យា។
ការសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលនេះ នឹងតម្រូវឱ្យមានគោលនយោបាយត្រឹមត្រូវ និងកិច្ចសហការរវាងរដ្ឋាភិបាល ឧស្សាហកម្ម និងដៃគូអន្តរជាតិ។ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអប់រំរបស់រដ្ឋាភិបាល (២០២៤-២០២៨) បានគូសបញ្ជាក់ពីSTEM (វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា) ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការអភិវឌ្ឍកម្លាំងពលកម្មនាពេលអនាគតរបស់ប្រទេស។
-->
តើកម្ពុជាឈរនៅទីណា ក្នុងការទាក់ទាញការវិនិយោគបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ និងជំរុញផលិតកម្មតម្លៃបន្ថែម? មិនមានចម្លើយងាយស្រួលទេ។
ដោយសារកម្ពុជាវិនិយោគតិចជាង០,២ភាគរយ នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ខ្លួន ក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលជាអត្រាទាបបំផុតមួយនៅអាស៊ី ការនិយាយអំពីការអប់រំSTEM គឺជាក្តីសុបិនដ៏ឆ្ងាយមួយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្វីដែលគួរឱ្យលើកទឹកចិត្តនោះគឺថា មានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំង ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីដោះស្រាយចំណុចខ្វះខាត។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង គួរតែត្រូវបានដឹកនាំឆ្ពោះទៅរកការកែលម្អកន្លែងពិសោធន៍ និងបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀនSTEM បន្ថែមទៀត។
ក្រៅពីនេះ វិស័យឯកជនគួរតែបង្កើនកម្មសិក្សា ការណែនាំ និងការរៀនសូត្រដែលភ្ជាប់ជាមួយឧស្សាហកម្ម។
ដូចដែលអ្នកជំនាញម្នាក់បានលើកឡើងថា ការវិនិយោគលើការអប់រំ STEM នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺជាការវិនិយោគលើការប្រកួតប្រជែង និងភាពធន់រយៈពេលវែងរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ខណៈដែលប្រទេសកម្ពុជា មានគោលបំណងសម្រេចបានឋានៈជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យម កម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ អ្នកធ្វើគោលនយោបាយ និងអ្នកអប់រំ កំពុងងាកមករកកម្លាំងជំរុញកំណើនថ្មី ដ៏មានឥទ្ធិពលមួយគឺ ការអប់រំ ផ្នែកSTEM។
STEM (វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា) បានក្លាយជាពាក្យពេញនិយម សម្រាប់ផែនការរបស់រដ្ឋាភិបាល គម្រោងអ្នកផ្តល់ជំនួយ និងការពិភាក្សាក្នុងថ្នាក់រៀន ដែលមានសក្តានុពលផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ធ្វើឱ្យវាកាន់តែមានការប្រកួតប្រជែង នវានុវត្តន៍ និងធន់នៅក្នុងទិដ្ឋភាពអន្តរជាតិ ដែលមានការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
ចាប់ពីថ្នាក់រៀននៅតាមជនបទ ដែលធ្វើពិសោធន៍ជាមួយមនុស្សយន្ត រហូតដល់និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យ ដែលកំពុងសាកល្បងបច្ចេកវិទ្យាកែច្នៃអាហារថ្មីៗ គ្រាប់ពូជនៃបដិវត្តន៍STEM កំពុងចាប់ផ្តើមដុះពន្លកនៅទូទាំងប្រទេស។
អ្នកជំនាញជឿថា ប្រសិនបើត្រូវបានគ្រប់គ្រងយ៉ាងល្អ ចលនានេះអាចជំរុញផលិតភាព ទាក់ទាញការវិនិយោគ និងជួយកម្ពុជាផ្លាស់ប្តូរពីសេដ្ឋកិច្ច ដែលផ្អែកលើកម្លាំងពលកម្ម ទៅជាសេដ្ឋកិច្ចដែលជំរុញដោយចំណេះដឹង និងបច្ចេកវិទ្យា។
១ កម្លាំងពលកម្មនាពេលអនាគត
អស់រយៈពេលជាងពីរទសវត្សរ៍មកហើយ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានកំណត់ដោយវិស័យសំខាន់ៗចំនួនបួន ដូចជា សម្លៀកបំពាក់ ទេសចរណ៍ កសិកម្ម និងសំណង់ ដែលបានជំរុញកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) ជាមធ្យមប្រហែល៧ភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំ មុនពេលមានជំងឺរាតត្បាត។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃប្រាក់ឈ្នួល និងការប្រកួតប្រជែងក្នុងតំបន់ គំរូនេះទំនងជាមិនអាចរក្សាបាននូវវិបុលភាពនាពេលអនាគតបានទេ។
នៅក្នុងបរិបទនេះ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអប់រំរបស់រដ្ឋាភិបាល (២០២៤-២០២៨) បានគូសបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីSTEM ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ នៃការអភិវឌ្ឍកម្លាំងពលកម្ម នាពេលអនាគតរបស់ប្រទេស។ “ផែនទីបង្ហាញផ្លូវជាតិវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ឆ្នាំ ២០៣០” ក៏កំណត់អត្តសញ្ញាណSTEM ថាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ការទាក់ទាញការវិនិយោគបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ និងជំរុញផលិតកម្មតម្លៃបន្ថែម។
យោងតាមក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា កម្ពុជាមានគោលបំណងបង្កើននិស្សិត ដែលកំពុងសិក្សាជំនាញទាក់ទងនឹង STEM និងពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងការអប់រំ និងឧស្សាហកម្ម។
ក្រសួងបានលើកឡើងនាពេលថ្មីៗនេះថា “ការអភិវឌ្ឍSTEM គឺមានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូររបស់ប្រទេសកម្ពុជា ព្រោះវាមិនមែនគ្រាន់តែជាការផលិតអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ ឬវិស្វករនោះទេ ប៉ុន្តែវាបង្កើមអ្នកដោះស្រាយបញ្ហា និងអ្នកច្នៃប្រឌិតនៅទូទាំងគ្រប់វិស័យ”។
ថ្លែងទៅកាន់កាសែតខ្មែរថែមស៍ លោក Niraj Gupta នាយកក្រុមហ៊ុន Macro Computing Solutions Co Ltd បាននិយាយថា ការអប់រំSTEM មិនមែនគ្រាន់តែជាវិទ្យាសាស្ត្រ ឬការសរសេរកូដនោះទេ វាគឺជាការកំណត់របៀប ដែលប្រទេសកម្ពុជារីកចម្រើនទៅមុខ។
លោកពន្យល់ថា នៅពេលដែលយុវជនរបស់យើង ទទួលបានជំនាញជាក់ស្តែង ក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា យើងកសាងមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំ សម្រាប់នវានុវត្តន៍ និងការប្រកួតប្រជែង។
លោកបានចង្អុលបង្ហាញថា វាជាភាពខុសគ្នារវាងការពឹងផ្អែកលើអ្នកដទៃសម្រាប់ដំណោះស្រាយ និងការបង្កើតដំណោះស្រាយផ្ទាល់ខ្លួនរបស់យើង។
លោកបញ្ជាក់ថា “កម្ពុជាបានចាប់ផ្តើម ទទួលស្គាល់តម្រូវការនេះរួចហើយ។ នៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង ពង្រីកហួសពីវិស័យកាត់ដេរ និងទេសចរណ៍ យើងត្រូវការទេពកោសល្យ ដែលអាចរចនា សាងសង់ និងអនុវត្តបច្ចេកវិទ្យានៅទូទាំងវិស័យនានា ចាប់ពីវិស័យផលិតកម្ម និងកសិកម្ម រហូតដល់ហិរញ្ញវត្ថុបច្ចេកវិទ្យា និងថាមពលបៃតង”។
កម្មវិធីSTEM ដ៏រឹងមាំមានន័យថា មាននវានុវត្តន៍ក្នុងស្រុក ក្រុមហ៊ុនបណ្តុះធុរកិច្ច និងអ្នកដោះស្រាយបញ្ហាកាន់តែច្រើន។ និស្សិតដែលធ្វើពិសោធន៍ សាងសង់ និងអនុវត្តគំនិតរបស់ពួកគេមិនត្រឹមតែស្វែងរកការងារនោះទេ ពួកគេបង្កើតការងារទាំងនោះ។ នោះហើយជារបៀប ដែលសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនទៅមុខ ប៉ុន្តែដើម្បីទៅដល់ទីនោះ យើងត្រូវតែកែលម្អកន្លែងពិសោធន៍ បណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀនSTEM បន្ថែមទៀត និងបិទគម្លាតយេនឌ័រក្នុងវិស័យបច្ចេកវិទ្យា និងវិស្វកម្ម។
បញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ ជាមូលហេតុដែលយើងគួរធ្វើ សកម្មភាពឥឡូវនេះ។
វិស័យឯកជនគួរតែបង្កើនកម្មសិក្សា ការណែនាំ និងការរៀនសូត្រដែលភ្ជាប់ជាមួយឧស្សាហកម្ម។ ការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ជាបន្តបន្ទាប់របស់រដ្ឋាភិបាល លើអក្ខរកម្មឌីជីថល និងការអប់រំបច្ចេកទេស គឺមានសារៈសំខាន់ដូចគ្នា។
ប្រសិនបើកម្ពុជាវិនិយោគ យ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់លើSTEM នៅថ្ងៃនេះ យើងនឹងមិនត្រឹមតែបង្កើនផលិតផល ក្នុងស្រុកសរុបរបស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ យើងនឹងបង្កើតជំនាន់មួយ ដែលត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីដឹកនាំក្នុងការច្នៃប្រឌិត ជំរុញបរិវត្តកម្មឌីជីថល និងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយជាឧទាហរណ៍ក្នុងតំបន់នៃកំណើនឆ្លាតវៃ និងបរិយាបន្ន។
ការជំរុញSTEM របស់កម្ពុជាកំពុងទទួលបាន ការគាំទ្រយ៉ាងច្រើនពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិរបស់ប្រទេស។
កាលពីឆ្នាំមុន ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី(ADB)បានអនុម័តប្រាក់កម្ចីចំនួន៧០លានដុល្លារ ដើម្បីធ្វើទំនើបកម្មសាលាមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ជាមួយនឹងមន្ទីរពិសោធន៍ថ្មី ថ្នាក់រៀនឌីជីថល និងការបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀន។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ធនាគារពិភពលោកបានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីចំនួន ៨០លានដុល្លារ ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថាប័នឧត្តមសិក្សា ពង្រឹងកម្មវិធីSTEM និងលើកកម្ពស់ភាពជាដៃគូស្រាវជ្រាវ ជាមួយឧស្សាហកម្ម។
ធនាគារពិភពលោកប៉ាន់ប្រមាណថា គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនេះអាចផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ ដល់សិស្សជាង១២៨.០០០ នាក់ទូទាំងប្រទេស ដែលជាងពាក់កណ្តាលជាស្ត្រី។
នៅក្នុងខេត្តកែប ដែលជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្ត ដែលទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីកម្មវិធីADB ការផ្លាស់ប្តូរនេះគឺជាក់ស្តែង។
វិទ្យាល័យមួយ ដែលធ្លាប់តែមានកម្រិតទាប ឥឡូវនេះមានមន្ទីរពិសោធន៍វិទ្យាសាស្ត្រ ដែលបំពាក់យ៉ាងពេញលេញ មន្ទីរពិសោធន៍កុំព្យូទ័រ និងបណ្ណាល័យទំនើប។
គ្រូបង្រៀនរាយការណ៍ ពីការកើនឡើងនៃភាពពេញចិត្តចំពោះមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រ ហើយសិស្សបានចាប់ផ្តើមចូលរួម ក្នុងការប្រកួតប្រជែង STEM ថ្នាក់ជាតិ។
២ ការទាញយកសក្តានុពលនៅដំណាក់កាលបន្ទាប់
អ្នកជំនាញនិយាយថា STEM អាចជំរុញកំណើនរបស់កម្ពុជា តាមរយៈយន្តការជាច្រើន៖ ផលិតភាពខ្ពស់ ភាពចម្រុះ នវានុវត្តន៍ និងការងារដែលមានប្រាក់ខែខ្ពស់ជាងមុន។
លោក Tom Goh អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច បានមានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាកំពុងឈរនៅដំណាក់កាលដ៏សំខាន់មួយ នៅក្នុងដំណើរអភិវឌ្ឍន៍របស់ខ្លួន ហើយការពង្រឹងសមត្ថភាពSTEM អាចជាគន្លឹះក្នុងការទាញយកសក្តានុពលបន្ទាប់នៃកំណើន។
លោកបន្តថា ផលិតភាពក្នុងវិស័យសំខាន់ៗ ដូចជា កសិកម្ម និងផលិតកម្ម នៅតែស្ថិតក្នុងចំណោមវិស័យទាបបំផុត នៅក្នុងអាស៊ាន ប៉ុន្តែជាមួយនឹងការអនុវត្តវិស្វកម្ម ការវិភាគទិន្នន័យ និងកសិ-ឧស្សាហកម្មកាន់តែប្រសើរឡើង កសិករ និងរោងចក្រអាចទទួលបានប្រសិទ្ធភាពយ៉ាងច្រើន។
ក្រៅពីការជំរុញផលិតភាពភ្លាមៗ ជំនាញSTEM ក៏នឹងជួយកម្ពុជាសម្រេចបាន ខ្សែសង្វាក់តម្លៃផងដែរ ពីសម្លៀកបំពាក់ និងដំណាំឆៅ រហូតដល់ឧស្សាហកម្ម ដែលមានតម្លៃខ្ពស់ ដូចជា គ្រឿងអេឡិចត្រូនិច កែច្នៃអាហារ ថាមពលកកើតឡើងវិញ និងសេវាកម្មឌីជីថល។ ការបណ្តុះធុរកិច្ចបច្ចេកវិទ្យា ដែលកំពុងរីកចម្រើននៅភ្នំពេញ និងសៀមរាប បានបង្ហាញរួចហើយនូវអ្វី ដែលអាចធ្វើទៅបាន នៅពេលដែលទេពកោសល្យ STEM ជួបនឹងនវានុវត្តន៍ងស្រុក”។
លើសពីនេះ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា នៅពេលដែលកម្ពុជាជំរុញក្របខ័ណ្ឌ គោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល និងសង្គមឆ្នាំ ២០២១-២០៣៥ តម្រូវការសម្រាប់អ្នកអភិវឌ្ឍន៍កម្មវិធី អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រទិន្នន័យ និងអ្នកជំនាញសន្តិសុខ តាមអ៊ីនធឺណិតនឹងកើនឡើង។
លោកបន្តថា “ការរួមបញ្ចូលអក្ខរកម្មឌីជីថល និងការសរសេរកូដទៅក្នុងការអប់រំតាំងពីដំបូង អាចផ្តល់ឱ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយនូវគុណសម្បត្តិដ៏សំខាន់ នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលសកល”។លោកបន្ថែមថា “ជំនាញSTEM គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងកំណើនបៃតង។ ចាប់ពីស្ពាន និងបណ្តាញអគ្គិសនីឆ្លាតវៃ រហូតដល់គម្រោងថាមពលកកើតឡើងវិញ មហិច្ឆតារបស់កម្ពុជានឹងពឹងផ្អែកលើវិស្វករ និងអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលអាចរចនាប្រព័ន្ធ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងចីរភាព”។
សរុបមក ការវិនិយោគលើការអប់រំSTEM នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺជាការវិនិយោគលើការប្រកួតប្រជែង និងភាពធន់រយៈពេលវែងរបស់កម្ពុជា។
៣ បញ្ហាប្រឈមនៅពេលខាងមុខ
ទោះបីជាមានវឌ្ឍនភាពក៏ដោយ បដិវត្តន៍ STEM របស់កម្ពុជានៅតែប្រឈមនឹងឧបសគ្គ។ សាលារៀនជាច្រើន ជាពិសេសនៅតំបន់ជនបទ ខ្វះឧបករណ៍ពិសោធន៍ ការចូលប្រើអ៊ីនធឺណិត ឬគ្រូបង្រៀន STEM ដែលមានសមត្ថភាព។
នៅកម្រិតសាកលវិទ្យាល័យ កម្ពុជាវិនិយោគតិចជាង០.២ ភាគរយនៃផលិតផល ក្នុងស្រុកសរុបរបស់ខ្លួនក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលជាអត្រាទាបបំផុតមួយនៅអាស៊ី។ សាកលវិទ្យាល័យភាគច្រើនមានសាស្ត្រាចារ្យ ដែលមានសញ្ញាបត្របណ្ឌិតតិចតួច និងកន្លែងមានកំណត់សម្រាប់ការពិសោធន៍ ឬនវានុវត្តន៍។
ការចូលរួមរបស់ស្ត្រី ក្នុងSTEM នៅតែទាបមិនសមាមាត្រ។ ការរំពឹងទុកសង្គម គំរូមានកំណត់ និងការផ្សាយតាមអ៊ីនធឺណិតដំបូងៗធ្វើឱ្យក្មេងស្រីជាច្រើន មិនហ៊ានសិក្សាមុខវិជ្ជាបច្ចេកទេស។ ទន្ទឹមនឹងនេះ សិស្សជនបទ និងសិស្សដែលមានជីវភាពខ្វះខាត ប្រឈមនឹងឧបសគ្គបន្ថែមដោយសារតែធនធានមានកម្រិត។
កម្ពុជាមិនមានចំណាត់ថ្នាក់ “STEM” ដោយផ្ទាល់តែមួយ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍សកលទេ ដោយសារការអនុវត្តក្នុងវិស័យនេះ ជាធម្មតាត្រូវបានវាស់វែង តាមរយៈរង្វាស់ទូលំទូលាយនៃគុណភាពអប់រំ សមត្ថភាពនវានុវត្តន៍ និងធនធានមនុស្ស។ នៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ពាក់ព័ន្ធទាំងនេះ ជាទូទៅកម្ពុជាស្ថិតនៅលំដាប់ទាបជាងនៅក្នុងពិភពលោក និងក្នុងតំបន់អាស៊ាន។
នៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់អប់រំសកលឆ្នាំ២០២៥ កម្ពុជាបានចំណាត់ថ្នាក់លេខ១២០ ក្នុងចំណោម១៩៣ប្រទេស ហើយស្ថិតនៅលំដាប់ទាបបំផុត ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ានក្នុងវិស័យអប់រំ។
របាយការណ៍ប្រកួតប្រជែងសកលស្តីពី គុណភាពនៃការអប់រំគណិតវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្ត្របានចាត់ថ្នាក់ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវលេខ១១១ ក្នុងចំណោម១២៤ ប្រទេសសម្រាប់គុណភាព នៃការអប់រំគណិតវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។
សន្ទស្សន៍នវានុវត្តន៍សកល (GII 2025) បានចាត់ថ្នាក់កម្ពុជានៅលំដាប់ទី១០០ ក្នុងចំណោមសេដ្ឋកិច្ចចំនួន ១៣៩ នៅក្នុងGII ដែលវាស់វែងសមត្ថភាពនវានុវត្តន៍ រួមទាំងទិដ្ឋភាពនៃវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា។
កម្ពុជាស្ថិតនៅលំដាប់ទី៨៦ ក្នុងចំណោមចំនួន១០០ ទាក់ទងនឹងធនធានមនុស្ស ដែលមានជំនាញក្នុងវិស័យឌីជីថល វិទ្យាសាស្ត្រ និងការគ្រប់គ្រង។ ហើយនៅក្នុងការធ្វើតេស្តPISA សម្រាប់គណិតវិទ្យា ការអាន និងវិទ្យាសាស្ត្រ ដែលបានធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០២២ សិស្សកម្ពុជាទទួលបានពិន្ទុទាបបើប្រៀបធៀបទៅនឹងមធ្យមភាគOECD ដោយមានសិស្សត្រឹមតែ១២ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានជំនាញគណិតវិទ្យាយ៉ាងហោចណាស់កម្រិត២។
លោកស្រីសាស្ត្រាចារ្យ María Renée Rada វិស្វករបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន និងជាគ្រូបង្វឹកជនជាតិបូលីវី ដែលធ្វើការក្នុងវិស័យអប់រំកម្រិតឧត្តមសិក្សា និងការបណ្តុះបណ្តាលសាជីវកម្មនៅភ្នំពេញ បានមានប្រសាសន៍ថា អនាគតរបស់កម្ពុជា ពឹងផ្អែកលើកម្លាំងពលកម្មវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យាដ៏រឹងមាំ ប៉ុន្តែប្រព័ន្ធអប់រំSTEM របស់ប្រទេសនៅតែមានបញ្ហាប្រឈមច្រើន។
ទោះបីជារដ្ឋាភិបាល និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ដូចជាធនាគារពិភពលោក និងអង្គការយូណេស្កូ បានចាប់ផ្តើមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីកែលម្អលទ្ធផលក៏ដោយ ក៏មានបញ្ហាសំខាន់ៗដែលរារាំងយើង។
បញ្ហានោះគឺ ទីមួយ សាលារៀនជាច្រើន ខ្វះមន្ទីរពិសោធន៍វិទ្យាសាស្ត្រត្រឹមត្រូវ និងឧបករណ៍ទំនើបៗ។ នៅក្នុងថ្នាក់រៀនភាគច្រើន សិស្សនៅតែរៀនពីសៀវភៅសិក្សា ដែលផ្តោតលើទ្រឹស្តីដោយគ្មានការពិសោធន៍ពិតប្រាកដ ឬឧបករណ៍ឌីជីថល។ ដូចដែលបានកត់សម្គាល់នៅក្នុងការសិក្សាថ្មីៗនេះ មានតែ៨៦ភាគរយនៃសាលាបឋមសិក្សាប៉ុណ្ណោះដែលមានអគ្គិសនី ហើយការចូលប្រើអ៊ីនធឺណិតមានកម្រិតទាបនៅតំបន់ជនបទ (ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០២២) ។
ទី២ កង្វះខាតគ្រូបង្រៀនSTEM ដែលបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាល។ នៅក្នុងសាលារៀនមួយចំនួន គ្រូបង្រៀនត្រូវបង្រៀនមុខវិជ្ជាច្រើន និងខ្វះជំនាញរឹងមាំក្នុងវិទ្យាសាស្ត្រ ឬបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន។ យោងតាមផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអប់រំ របស់ក្រសួងអប់រំ (២០១៩-២០២៣) ការអភិវឌ្ឍគ្រូបង្រៀនគឺជាអាទិភាពចម្បង ប៉ុន្តែការអនុវត្តពិតប្រាកដត្រូវការពេលវេលា និងធនធាន។
លោកស្រីបញ្ជាក់់ថា “គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ សិស្សវិទ្យាល័យតិចជាងមុន កំពុងជ្រើសរើសមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រ។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១២ ដល់ឆ្នាំ២០២១ ការចុះឈ្មោះចូលរៀនវិទ្យាសាស្ត្រ បានធ្លាក់ចុះពី៩០ភាគរយមកត្រឹម៣៤ភាគរយប៉ុណ្ណោះ (វេទិកាអប់រំកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២៣)”។
សិស្សជាច្រើនមើលឃើញថា STEM “ពិបាកពេក” ឬមិនមានប្រយោជន៍។ ការយល់ឃើញនេះត្រូវតែផ្លាស់ប្តូរ”។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា ក្មេងស្រីមានតិចតួចជាពិសេស “ស្ត្រីមានចំនួនត្រឹមតែ១៤ភាគរយប៉ុណ្ណោះ នៃនិស្សិតSTEM សាកលវិទ្យាល័យនៅកម្ពុជា។ ការរើសអើងយេនឌ័រ កង្វះគំរូស្ត្រី និងការគាំទ្រមានកម្រិតគឺជាមូលហេតុ (UNESCO, ២០២៣)។
លោកស្រីបញ្ជាក់ទៀតថា “សាលារៀនជំនាន់ថ្មីរបស់រដ្ឋាភិបាលគឺជាគំរូដ៏ជោគជ័យមួយ ដោយផ្តល់ជូននូវមន្ទីរពិសោធន៍កាន់តែប្រសើរ ការលើកទឹកចិត្តគ្រូបង្រៀន និងលទ្ធផលសិស្សដ៏រឹងមាំ។ ប៉ុន្តែសាលារៀនទាំងនេះ បម្រើតែយុវជនមួយភាគរយតូចប៉ុណ្ណោះ”។
ប្រសិនបើយើងចង់ប្រកួតប្រជែង ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលរបស់អាស៊ាន កម្ពុជាត្រូវតែបន្តវិនិយោគ លើការបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀន មន្ទីរពិសោធន៍ STEM និងជម្រុញយុវជន ជាពិសេសក្មេងស្រី ឱ្យបន្តការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា។ អនាគតអាស្រ័យលើកត្តាទាំងនេះ”។
៤ ការកាត់បន្ថយគម្លាត
ដោយទទួលស្គាល់បញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ រាជរដ្ឋាភិបាល និងដៃគូកំពុងអនុម័តយុទ្ធសាស្ត្រពហុវិស័យ ដើម្បីធ្វើឱ្យការអប់រំ STEM កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព និងបរិយាបន្ន។
កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍វិស័យអប់រំ មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិរបស់ADB កំពុងធ្វើទំនើបកម្មសាលារៀនចំនួន១០៣ ខណៈដែលគម្រោងកែលម្អការអប់រំកម្រិតឧត្តមសិក្សា របស់ធនាគារពិភពលោក កំពុងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវមន្ទីរពិសោធន៍ និងសមត្ថភាពស្រាវជ្រាវនៅសាកលវិទ្យាល័យសាធារណៈ។ កម្មវិធីទាំងពីរសង្កត់ធ្ងន់ លើសមភាពយេនឌ័រ និងការរួមបញ្ចូលការអភិវឌ្ឍជនបទ។
ការចូលរួមពីវិស័យឯកជនក៏កំពុងកើនឡើងផងដែរ។ ក្រុមហ៊ុនបច្ចេកវិទ្យាក្នុងស្រុក កំពុងសហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យ ដើម្បីផ្តល់ជូនកម្មសិក្សា និងកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលរួមគ្នា។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដូចជា E2STEM Education និង STEM Sisters Cambodia កំពុងជម្រុញទឹកចិត្តសិស្សវ័យក្មេង ជាពិសេសក្មេងស្រី ឱ្យបន្តការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ក្រសួងអប់រំកំពុងបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាSTEMថ្មី ដែលណែនាំការសរសេរកូដ និងមនុស្សយន្តពីសាលាបឋមសិក្សា។
នៅវិទ្យាស្ថានពហុបច្ចេកទេសជាតិកម្ពុជា ក្រុមសិស្សបង្កើតមនុស្សយន្ត ដែលពួកគេបានរចនាសម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងជាតិ។
“នេះជាអនាគត” ដែលជាការលើកឡើង របស់និស្សិតវិស្វកម្មកុំព្យូទ័រអាយុ២០ឆ្នាំ។ “STEM ផ្តល់ឱ្យយើងនូវជំនាញ ក្នុងការសាងសង់មិនមែនគ្រាន់តែចម្លងនោះទេ”។
នៅក្បែរនោះ នៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍បណ្ដោមួយ ក្រុមនិស្សិតមួយក្រុមកំពុងសាកល្បងតម្រងទឹក ដើរដោយថាមពលព្រះអាទិត្យ សម្រាប់ប្រើប្រាស់នៅតាមភូមិជនបទ។ គំរូដើមរបស់ពួកគេ ទើបតែឈ្នះពានរង្វាន់នវានុវត្តន៍ក្នុងតំបន់។
៥ កម្ពុជាដែលជំរុញដោយបច្ចេកវិទ្យា
ផែនទីបង្ហាញផ្លូវវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ឆ្នាំ ២០៣០ របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កំណត់គោលដៅដ៏មហិច្ឆតាមួយ ដើម្បីផ្លាស់ប្តូរកម្ពុជា ទៅជាសេដ្ឋកិច្ចដែលជំរុញ ដោយបច្ចេកវិទ្យា លើកកម្ពស់នវានុវត្តន៍ និងកំណើនប្រកបដោយចីរភាព។ ការសម្រេចបានវានឹងតម្រូវឱ្យមានកិច្ចសហការ យ៉ាងរឹងមាំរវាងរដ្ឋាភិបាល ឧស្សាហកម្ម ស្ថាប័នសិក្សា និងដៃគូអន្តរជាតិ។
អ្នកសង្កេតការណ៍និយាយថា ប្រសិនបើកម្ពុជាបន្តពង្រីកការទទួលបានការអប់រំSTEM ដែលមានគុណភាព វិនិយោគលើការស្រាវជ្រាវ និងនវានុវត្តន៍ និងភ្ជាប់ជំនាញទៅនឹងទីផ្សារការងារ វាអាចសម្រេចបាននូវការផ្លាស់ប្តូរដ៏មានឥទ្ធិពលមួយ។
សេដ្ឋកិច្ចបន្ទាប់របស់កម្ពុជា អាចត្រូវបានសរសេរមិនត្រឹមតែនៅក្នុងរោងចក្រ និងតាមតំបន់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងនៅក្នុងថ្នាក់រៀន និងមន្ទីរពិសោធន៍ផងដែរ។
សមត្ថភាពរបស់ប្រទេស ក្នុងការទទួលយកវិទ្យាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា និងធ្វើឱ្យវាអាចចូលដំណើរការបាន សម្រាប់ទាំងអស់គ្នា ដែលអាចកំណត់កន្លែងរបស់ខ្លួន នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក សម្រាប់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ខាងមុខ។
ប្រសិនបើសន្ទុះបច្ចុប្បន្ននៅតែបន្ត បដិវត្តន៍STEM អាចធ្វើបានច្រើន ជាងការផ្តល់ថាមពលដល់ឧស្សាហកម្មរបស់កម្ពុជា។ វាអាចកំណត់ឡើងវិញនូវអនាគតរបស់ខ្លួន៕
