ដោយៈ សុផារី
ភ្នំពេញៈពន្ធប្រថាប់ត្រា ចំពោះការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យគឺជាពន្ធ ដែលត្រូវបង់នៅពេលមានការទិញលក់ ឬដោះដូរ ឬធ្វើអំណោយ អចលនទ្រព្យ ឬការដាក់ភាគហ៊ុនជាអចលនទ្រព្យក្នុងក្រុមហ៊ុន។
អចលនទ្រព្យ សំដៅដល់ ដី ផ្ទះ អគារ និងសំណង់ផ្សេងៗ ទោះបីបាន ចុះបញ្ជី(មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ) ឬមិនបានចុះបញ្ជី(គ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ)ក្តី។
រង្វង់ញាតិ សំដៅដល់ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ
រវាងយាយ-តាបង្កើតនិងចៅបង្កើត រវាងបងប្អូនបង្កើតនិងបងប្អូនបង្កើត រវាងឪពុក-ម្ដាយបង្កើតនិងកូនបង្កើត រវាងប្តីនិងប្រពន្ធ រវាងឪពុក-ម្តាយក្មេកនិងកូនប្រសា រវាងយាយ-តាក្មេកនិងចៅប្រសា។
ប្រទានកម្ម សំដៅដល់ការផ្ទេរអចលនទ្រព្យ ពីមនុស្សរស់ទៅ ឱ្យញាតិ ដោយមិនយកថ្លៃ។
សន្តតិកម្ម សំដៅដល់ការផ្ទេរអចលនទ្រព្យ ពីមនុស្សស្លាប់ទៅឱ្យញាតិតាមរយៈបណ្តាំជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ករណីគ្មានទំនាស់ ឬ ការបញ្ជាក់លើលិខិតយថាភូត ករណីគ្មានទំនាស់ ឬ សាលក្រម ឬសាលដីកាតុលាការ ករណីមានទំនាស់។
ការលើកលែងពន្ធ និងការអនុវត្តិពន្ធ
ពន្ធប្រថាប់ត្រា ចំពោះការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យត្រូវ បានលើកលែងចំពោះ៖
១.ការទទួលកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់ដីក្នុងលក្ខណៈសម្បទានពីរាជរដ្ឋាភិបាលសម្រាប់ជាប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ឬសង្គមកិច្ច។
២,ការទទួលកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ដែលចុះបញ្ជីសារពើភណ្ឌរបស់ស្ថាប័នរដ្ឋ។
៣.ការទទួលកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ របស់បេសកកម្មការទូត ឬកុងស៊ុលបរទេស ឬអង្គការអន្តរជាតិ ឬទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការ បច្ចេកទេសរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលនានា។
៤.ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យក្នុង “រង្វង់ញាតិ”
+ ការធ្វើសន្តតិកម្ម
– រវាងឪពុក-ម្ដាយបង្កើតនិងកូនបង្កើត
– រវាងប្តីនិងប្រពន្ធ
– រវាងយាយ-តាបង្កើតនិងចៅបង្កើត
– ពីឪពុក-ម្ដាយទៅឱ្យកូនបង្កើត និងកូនប្រសាដែលជាសហព័ទ្ធ
(ទ្រព្យរួមប្ដីប្រពន្ធក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍)
+ ការធ្វើប្រទានកម្ម “លើកទី១”
– រវាងឪពុក-ម្តាយបង្កើតនិងកូនបង្កើត
– រវាងប្តីនិងប្រពន្ធ
– រវាងយាយ-តាបង្កើតនិងចៅបង្កើត
– ពីឪពុក-ម្ដាយទៅឱ្យកូនបង្កើត និងកូនប្រសាដែលជាសហព័ទ្ធ (ទ្រព្យរួមប្ដីប្រពន្ធក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍)
– ពីយាយ-តាទៅចៅបង្កើតនិងចៅប្រសាដែលជាសហព័ទ្ធ (ទ្រព្យ រួមប្តីប្រពន្ធក្នុងអំឡុងពេលអាពាហ៍ពិពាហ៍)
ការអនុគ្រោះពន្ធ ដោយឡែកការធ្វើប្រទានកម្មចាប់ពី “លើកទី២តទៅ” លើអចលនទ្រព្យ ដដែលក្នុង ”រង្វង់ញាតិ” ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យដកចេញពីមូលដ្ឋានគិតពន្ធ ប្រថាប់ត្រា ចំនួន ១០០ ០០០ ០០០ រៀល (គិតជាប្រាក់ពន្ធ ស្មើនឹង ៤ ០០០ ០០០ រៀល)។
+ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ រវាងឪពុក-ម្តាយក្មេក និងកូនប្រសាឬរវាងបងប្អូនបង្កើត និងបងប្អូនបង្កើតត្រូវបានអនុញ្ញាត ឱ្យដកចេញពីមូលដ្ឋានគិតពន្ធប្រថាប់ត្រា។
– សន្តតិកម្ម: ចំនួន ២០០ ០០០ ០០០ រៀល (គិតជាប្រាក់ពន្ធស្មើនឹង ៨ ០០០ ០០០ រៀល)។
– ប្រទានកម្ម: ចំនួន ១០០ ០០០ ០០០ រៀល (គិតជាប្រាក់ពន្ធស្មើនឹង ៤ ០០០ ០០០ រៀល)។
អត្រាពន្ធ ត្រូវបានកំណត់តាមអត្រា៤% នៃមូលដ្ឋានគិតពន្ធ ដែលមូលដ្ឋានគិតពន្ធគឺជាតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប (ដី ឬ/និងសំណង់) ដែលត្រូវបានកំណត់តាមលំដាប់អាទិភាព ដូចខាងក្រោម៖
១.តម្លៃអចលនទ្រព្យ ដែលត្រូវបានកំណត់ក្នុងឧបសម្ព័ន្ធរបស់ក្រសួង សេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។
២. តម្លៃអចលនទ្រព្យ ដែលត្រូវបានកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យាផ្ទេរកម្មសិទ្ធិឬ សិទ្ធិកាន់កាប់ ឬលិខិតគតិយុត្តផ្សេងទៀត។
– ករណីមានការអនុគ្រោះពន្ធ
មូលដ្ឋានគិតពន្ធ = តម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប – ការអនុគ្រោះពន្ធ
– ការគណនាប្រាក់ពន្ធត្រូវបង់
ប្រាក់ពន្ធត្រូវបង់ = មូលដ្ឋានគិតពន្ធ x ៤%
ឧទាហរណ៍៖ ករណីផ្ទេរកម្មសិទ្ធិផ្ទះល្វែង ដែលមានដីទំហំ១០០ម និងមានសំណង់ឥដ្ឋបេតុង ជាន់ផ្ទាល់ដីនិងជាន់ទី១ស្មើនឹង៦៤ម២(E, E,64ម) និងមានអាយុកាលសំណង់ក្រោម ១០ឆ្នាំ ស្ថិតនៅលើកំណាត់ផ្លូវវត្តអង្គតាម៉ិញ ចាប់ពីផ្លូវសហព័ន្ធរុស្ស៊ី(១១០)ដល់ផ្លូវលេខ២០០៤ និងមានតម្លៃសម្រាប់មូលដ្ឋានគិតពន្ធប្រថាប់ត្រា តាមឧបសម្ព័ន្ធរបស់ក្រសួង សេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុដូចខាងក្រោម៖
តម្លៃដី= ៣០០ ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ
តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី (E) = ២៥០ ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ
តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១ (E) = ២០០ ដុល្លារ/ម៉ែត្រការ៉េ
ចម្លើយ
តម្លៃដី ១០០ម៉ែត្រការ៉េ x ៣០០$= ៣០ ០០០$
តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី(E០) ៦៤ម៉ែត្រការ៉េ x ២៥០$=១៦ ០០០$
តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១(E១) ៦៤ម៉ែត្រការ៉េ x ២០០$=១២ ៨០០$
មូលដ្ឋានគិតពន្ធ (តម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប) =៥៨ ៨០០$
មូលដ្ឋានគិតពន្ធ (គិតជារៀល) =៥៨ ៨០០ x ៤០០០=២៣៥ ២០០ ០០០រៀល។
ដូច្នេះ ប្រាក់ពន្ធត្រូវបង់គឺ ២៣៥ ២០០ ០០០x ៤%=៩ ៤០៨ ០០០រៀលអ្នកជាប់ពន្ធមានកាតព្វកិច្ចដាក់លិខិតប្រកាស និងបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រាឱ្យ បានគ្រប់ក្នុងរយៈពេល៣ខែ បន្ទាប់ពីកាលបរិច្ឆេទនៃ “ដីកាបញ្ជូន” សំណុំឯកសារ។
-ផ្ទេរកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋបាលសុរិយោដីរាជធានី-ខេត្តចំពោះអចលនទ្រព្យ បានចុះបញ្ជី(មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ)។
-ផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ របស់អាជ្ញាធរដែនដី (ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ) ចំពោះអចលនទ្រព្យពុំបានចុះបញ្ជី(គ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ)។
អ្នកជាប់ពន្ធត្រូវដាក់លិខិតប្រកាស នៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារចំពោះ អចលនទ្រព្យនៅរាជធានីភ្នំពេញ ឬនៅសាខាពន្ធដារខេត្តចំពោះអចលន- ទ្រព្យនៅតាមខេត្ត។ សម្រាប់អចលនទ្រព្យតាមបណ្តាខេត្តក៏អាចធ្វើការ ស្នើសុំប្រកាសនៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារបានដែរ៕
