ដោយៈ ម៉ាណា

    ភ្នំពេញៈ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោកជំទាវចម និម្មលបានអញ្ជើញជាអធិបតីក្នុងពិធីបើក “វេទិកាពាណិជ្ជកម្មស្វាយចន្ទី និងម្រេច​​កម្ពុជា” ក្រោមមូលបទ“ការបើកច្រកទីផ្សារទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប”។

វេទិកានេះ បានប្រព្រឹត្តិទៅចាប់ពីថ្ងៃទី២៣-២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយមានវត្តមានអញ្ជើញចូលរួមពី លោកហែម វណ្ណឌី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ លោកតូច ប៊ុនហួរ រដ្ឋលេខាធិការ ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ឯកឧត្តម Igor Driesmans ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោកStefan Messerer ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាល្លឺម៉ង់ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោក លោកស្រី តំណាងក្រសួង-ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ តំណាងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ភ្ញៀវកិត្តិយសជាតិ និងអន្តរជាតិជាច្រើនរូប។

វេទិកានាថ្ងៃនេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុងគោលបំណង ប្រមូលផ្តុំភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ជាពិសេសអ្នកផលិត អ្នកកែច្នៃ អ្នកនាំចេញ វិនិយោគិនជាតិនិងអន្តរជាតិ មកចែករំលែកចំណេះដឹងប្រកបដោយនវានុវត្តន៍ និងលើកកម្ពស់ការវិនិយោគ លើការកែច្នៃដែល​នឹងបង្កើតតម្លៃបន្ថែមនៅក្នុងវិស័យស្វាយចន្ទីនិងម្រេចកម្ពុជា ព្រមទាំងឱកាសក្នុងការស្វែងរកកាលានុវត្តភាពទីផ្សារបន្ថែម ទៅកាន់​សហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ។

លោកជំទាវរដ្ឋមន្ត្រី ស្វាគមន៍វត្តមានចូលរួមរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងបានថ្លែងអំណរគុណ ចំពោះតំណាងសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់ប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលបានផ្តល់ការគាំទ្រ តាមរយៈទីភ្នាក់ងារសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់ប្រចាំនៅកម្ពុជា (GIZ Cambodia) ព្រមទាំងក្រសួង ស្ថាប័ន ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យឯកជន និងភាគីពាក់ព័ន្ធ។

លោកជំទាវរដ្ឋមន្ត្រី បានមានប្រសាសន៍ថា កម្ពុជាបាននិងកំពុងខិតខំលើកស្ទួយ និងប្រែក្លាយពីប្រទេសផលិត ទៅជាប្រទេសដែលនាំចេញគ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងម្រេច ប្រកបដោយគុណភាពខ្ពស់ និងរួមចំណែករបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏បាន​ផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការពង្រឹងសមត្ថភាព ប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារពិភពលោក។ តាមរយៈការសហការជិតស្និទ្ធ ​ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកំពុងពង្រឹងបន្ថែមក្នុងការនាំចេញ ការធានាគុណភាព វិញ្ញាបនប័ត្រ និងប្រព័ន្ធតាមដានដំណើរការផលិតកម្ម ឱ្យស្របគ្នាទៅនឹងស្តង់ដារទីផ្សារអឺរ៉ុប។

ដោយមើលឃើញពីសក្តានុពល និងកាលានុវត្តភាពនៃដំណាំស្វាយចន្ទី និងម្រេច លោកជំទាវរដ្ឋមន្ត្រី បានគូសបញ្ជាក់ថា ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម តាមរយៈកិច្ចសហការជិតស្និទ្ធពីក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ និងវិស័យឯកជន  បានរួមគ្នារៀបចំគោលនយោបាយជាតិស្តីពីស្វាយចន្ទីឆ្នាំ២០២២-២០២៧ និងបច្ចុប្បន្នកំពុងរៀបចំសេចក្តីព្រាងគោលនយោបាយ ម្រេចកម្ពុជា ក្នុងគោលបំណងធ្វើយ៉ាងណារួមគ្នាជំរុញការអភិវឌ្ឍផលិតកម្ម ការកែច្នៃ និងទីផ្សារស្វាយចន្ទីនិងម្រេច ឱ្យមានលក្ខណៈប្រកួតប្រជែងប្រកបដោយបរិយាបន្ន ធានានូវនិរន្តរភាព ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងប្រែក្លាយកម្ពុជាឱ្យទៅជាប្រទេ​សផលិតនិងផ្គត់ផ្គង់ចម្បងមួយ សម្រាប់បម្រើទីផ្សារក្នុងស្រុក តំបន់ និងពិភពលោក៕

ដោយៈ ម៉ាលីនណា

    អន្តរជាតិៈ តើតម្លៃ “មាស”ទំនងជាធ្លាក់ចុះរយៈពេលវែងនៅក្នុងបរិបទនៃសម្ពាធពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន និងសក្ដានុពល នៃឥរិយាបថរបស់វិនិយោគិនដែរឬទេ”។នេះជាសំណួរដ៏រសើបមួយ។

សំណួរនៅទីនេះ គឺតើអ្វីកត្តានឹងធ្វើឲ្យមាសមានការធ្លាក់ចុះរយៈពេលវែង? ចំណុចទាំងនេះ ជាហេតុផលដែលមាសអាចរក្សាបាន ឬសូម្បីតែកើនឡើង។

១. តម្រូវការសុវត្ថិភាព និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ

មាសមានទំនោរទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ នៅពេលដែលមានភាពមិនប្រាកដប្រជា នៃភាពតានតឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម អស្ថិរភាពសារពើពន្ធ។ល។ ឧទាហរណ៍ មាសបានកើនឡើងនៅឆ្នាំនេះ ក្នុងចំណោមភាពតានតឹងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ការភ័យខ្លាចអតិផរណា និងប្រាក់ដុល្លារចុះខ្សោយ។

អ្នកវិភាគដូចជា Goldman Sachs មើលឃើញថាមាសកើនឡើងបន្ថែមទៀត ដោយសារតែហានិភ័យនៃវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងការធ្វើពិពិធកម្មធនាគារកណ្តាលចេញពីប្រាក់ដុល្លារ។

២. អតិផរណា/ទិន្នផលពិតប្រាកដទាប/គោលនយោបាយរូបិយវត្ថុ

ដោយសារតែមាសមិនបង់ការប្រាក់ វាកាន់តែទាក់ទាញនៅពេលដែលទិន្នផលពិតប្រាកដទាប ឬអវិជ្ជមាន។

ប្រសិនបើធនាគារកណ្តាលបន្ធូរបន្ថយ ឬអតិផរណានៅតែខ្ពស់ នោះអាចគាំទ្រមាស។ ឧទាហរណ៍ ការអត្ថាធិប្បាយថ្មីៗបានកត់សម្គា ល់ថា ទិន្នផលពិតប្រាកដទាប និងការរំពឹងទុកនៃការកាត់បន្ថយរបស់ Fed គឺជាការគាំទ្រ។

ដូចគ្នានេះដែរ កម្លាំងរបស់ប្រាក់ដុល្លារ គឺជាកត្តាជំរុញដ៏សំខាន់មួយ ប្រសិនជាឥទ្ឋិពលប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកខ្សោយជាងនេះ មានទំនោរជួយដល់មាស (ដោយសារមាសត្រូវបានកំណត់តម្លៃជាប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក)។

៣. ការទិញ/ការធ្វើពិពិធកម្មរបស់ធនាគារកណ្តាល

អ្នកលេងធំៗមួយចំនួនបន្តប្រមូលមាស (ឬបង្ហាញពីចេតនាធ្វើពិពិធកម្ម ចេញពីទ្រព្យសកម្មប្រាក់ដុល្លារសុទ្ធសាធ)។ តម្រូវការរចនាសម្ព័ន្ធនេះអាចផ្តល់នូវកម្រិតទាប។

៤. ហានិភ័យរចនាសម្ព័ន្ធរយៈពេលវែង

បញ្ហាដូចជាបំណុលសកលកើនឡើង ឱនភាពសារពើពន្ធ ភាពទន់ខ្សោយរូបិយប័ណ្ណ ដែលអាចកើតមាន និងភាពតានតឹងពាណិជ្ជកម្ម/ភូមិសាស្ត្រដែលកំពុងបន្ត គឺជាហានិភ័យដែលពេញចិត្តមាសជារបាំងការពារ។

តើអ្វីកត្តាដែលអះអាងថាមានការធ្លាក់ចុះដែលអាចកើតមាន ឬយ៉ាងហោចណាស់រយៈពេលនៃភាពទន់ខ្សោយ? ហេតុផលនិងកត្តាសំខាន់ៗ ដែលអាចធ្វើឲ្យមាសធ្លាក់ចុះរួមមាន ទី១. ការកែលម្អទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន/តម្រូវការសុវត្ថិភាពទាប។

ប្រសិនបើភាពតានតឹងពាណិជ្ជកម្មថយចុះ ចំណង់អាហារហានិភ័យត្រឡប់មកវិញ និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកល មានភាពប្រសើរឡើង នោះតម្រូវការសុវត្ថិភាពសម្រាប់មាសអាចធ្លាក់ចុះ។

របាយការណ៍ថ្មីៗបានកត់សម្គាល់ថា សុទិដ្ឋិនិយមជុំវិញការចរចារវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន មានឥទ្ឋិពលលើតម្លៃមាស។ ឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលការផ្អាកសង្គ្រាមត្រូវបានឈានដល់ មាសបានធ្លាក់ចុះ។

ទី២. ប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកកាន់តែរឹងមាំ និងទិន្នផលពិតប្រាកដកើនឡើង។ ប្រសិនបើសេដ្ឋកិច្ចសហរដ្ឋអាមេរិក មានដំណើរការល្អជាងការរំពឹងទុក ប្រាក់ដុល្លារនឹងកាន់តែរឹងមាំ ទិន្នផលកើនឡើង មាសកាន់តែមិនសូវទាក់ទាញ (ចាប់តាំងពីថ្លៃដើមឱកាសកើនឡើង)។ ប្រាក់ដុល្លារដ៏រឹងមាំ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិនិយោគិន ដែលមិនមែនជាដុល្លារអាមេរិក។

៣. ការរកប្រាក់ចំណេញ / ការកែតម្រូវបច្ចេកទេស

បន្ទាប់ពីការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង មាសតែងតែឆ្លងកាត់ការកែតម្រូវ។ ថ្មីៗនេះវាបានធ្លាក់ចុះមួយថ្ងៃដ៏ធំបំផុត (ជាង6%) ក្នុងរយៈពេល12ឆ្នាំ៕